حتماً بارها از این مدل خبرها خوانده‌اید که می‌گویند اگر یک کارمند معمولی در ایران بخواهد خانه‌دار شود، باید ۱۰۰ سال حقوقش را پس‌انداز کند.

مشکل مسکن در ایران یکی از آن مشکلات سیستمی کلان است. یعنی مشکل کوچکی نیست، بسیار پیچیده است و عوامل متعددی دست به دست هم می‌دهند که مسکن در ایران، گران باشد و به سختی بشود خانه خرید.

قبل از ادامه‌ی خواندنِ متن، یک کاغذ و قلم بردارید، یا یک صفحه یادداشت در دستگاهتان باز کنید. حداقل ۵ مورد از عواملی را که باعث گرانی و سختیِ دستیابی به مسکن در ایران می‌شود، بنویسید.

برخی عواملی که باعث گرانی و دشواری دستیابی به مسکن در ایران می‌شوند

• تورم! کاهش ارزش پول و بالا رفتن تورم، دلیل اصلی کاهش قدرت خرید مسکن است.
• فقدان سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن.
• اشباع شدن ظرفیت شهرهای بزرگ (مثل تهران) و تمرکز خیلی از کسب‌وکارها در این شهرها.
• محدودیت‌های رگولاتوری در حوزه مسکن؛ برخی محدودیت‌های قانونی در ساخت مسکن.

بارش فکری: چه کار می‌شود کرد؟

بارش فکری لزوماً ایده‌های خوبی تولید نمی‌کند. اما برای خلاقیت، بسیار مفید است.

راه‌حل	توضیحات
خانه‌های کانکسی بسازیم	هزینه‌اش کم‌تر از ساخت مسکن معمولی است؛ نیاز به زیرساخت (آب و برق و فاضلاب و …) دارد؛
سوله‌های بزرگ مسکونی بسازیم و داخلش را پارتیشن‌بندی کنیم	ظاهر زیبایی نخواهد داشت؛
چادرهای مجهز طراحی کنیم	چادر؟ واقعا؟! 🙂
با دولت برای لغو محدودیت‌های قانونی رایزنی کنیم (مثلاً در حوزه ساخت خانه‌های با مساحت کم)	معلوم نیست کی نتیجه بدهد
به شرکت‌ها، راهکارهای دورکاری کارکنان را ارائه دهیم تا کارکنان مجبور نباشند در مرکز شهرهای بزرگ خانه بگیرند	مشکل را برای همه حل نمی‌کند؛ بعضی شرکت‌ها نمی‌توانند یا نمی‌خواهند
خانه‌های جدید را جوری طراحی کنیم که بشود آن‌ها را تقسیم کرد و اشتراکی استفاده کرد
خدمات اشتراکی کردنِ خانه (مثل دیوارهای جداکننده) ارائه دهیم

شما چه ایده‌های دیگری به ذهنتان می‌رسد؟

تقریباً هر برخورد منفی و سلبی از طرف دیگران می‌تواند ما را رنجیده کند. بوق ممتد خودروی پشت سری تا چند دقیقه توی ذهنمان می‌ماند و اذیت می‌کند. یک رو برگرداندن از طرف رفیقمان، می‌تواند ذهنمان را مدتی درگیر کند و نورون‌های مربوط به ادراک حس درد را در ما روشن کند. خیلی وقت‌ها از ترس این‌که با ما برخورد بدی شود و رنجیده شویم، ترجیح می‌دهیم جلو نرویم، حرفی نزنیم یا حقمان را طلب نکنیم.

پس رنجیده شدن و درد حاصل از طردشدگی، یک گلوگاه مهم در روان ماست و می‌تواند بسیاری از رفتارهای ما را تحت کنترل بگیرد.

این‌جا قرار است از عادت‌ها حرف بزنیم. پس می‌خواهیم از روش‌های عادت‌سازی که در پژوهش‌ها اثربخشی‌شان ثابت شده، استفاده کنیم. روش‌هایی مثل خرد کردن (Chunking)، شرطی‌سازی، و سوار شدن.

به یکی از آخرین مواردی فکر کنید که برخورد بدی دیدید و رنجیده شدید. چه کار کردید تا از درد رنجیدگی عبور کنید؟ حتماً در ذهنتان به یک پاسخ برسید، بعد ادامه متن را بخوانید.

اصل مهم در ایجاد عادت

عادت‌ها نوعی از شرطی شدن هستند. یعنی ذهن انسان شرطی می‌شود که هرگاه A آمد، باید B هم بعدش بیاید.

ایجاد عادت یک اصل مهم دارد و آن این است:

کاری تبدیل به عادت می‌شود که لذت‌بخش (Rewarding) باشد.

حالا فرض کنید می‌خواهید یک کتاب علمی در حوزه‌ی مدیریت استراتژیک را بخوانید. برای این‌که این کار برایتان لذت‌بخش شود، چه کارهایی می‌توانید بکنید؟
یک دفترچه (فیزیکی یا الکترونیکی) باز کنید، ۲ تا از ایده‌هایتان را بنویسید. سپس آن‌ها را خط بزنید و دوتا دیده‌ی دیگر بنویسید؛ چون معمولاً اولین ایده‌هایی که به ذهن می‌رسند، کلیشه‌ای هستند.
بعد از این‌که این کار را کردید، ادامه‌ی مطلب را بخوانید.

ما اگر دوست داریم عادتی در خودمان بسازیم، باید آن کار را جوری طراحی کنیم که برایمان لذت‌بخش باشد. به همین شکل، اگر می‌خواهیم عادتی را ترک کنیم، باید لذتش را حذف کنیم (و حتی کمی تلخ‌اش کنیم).

برای خیلی از کارها، همین که آن‌ها را انجام بدهیم و تیک‌شان را بزنیم، سطح دوپامین بالا می‌رود و لذت ایجاد می‌شود. اما کارهای سخت، تبدیل به عادت نمی‌شوند؛ چون سخت هستند و معمولاً با افول کردن انگیزه، دیگر میل نداریم انجامشان دهیم. پس دیگر دوپامین و لذت را تجربه نمی‌کنیم.

نتیجه این‌که:

کاری تبدیل به عادت می‌شود که آسان باشد و بتوانیم به سادگی انجامش بدهیم.

حالا فرض کنید قرار است محصولات تعدادی از رقبای شرکتتان را بنچمارک کنید. برای این‌که این کار را برای خودتان ساده کنید چه روش‌هایی به نظرتان می‌رسد؟
مثل تمرین قبل، دو راهکار را در دفترچه‌تان بنویسید، سپس آن‌ها را خط بزنید و دو راهکار دیگر بنویسید. بعد ادامه مطلب را مطالعه کنید.

ترک عادت‌های بد، اغلب سخت است. علت سختی‌اش معمولاً این است که از روش اشتباهی سعی می‌کنیم آن عادت‌ها را ترک کنیم. ما معمولاً بعد از این‌که وسوسه‌ی عادت به وجود آمد، به فکر حل مشکل می‌افتیم و سعی می‌کنیم رفتار بد را انجام ندهیم تا عادتمان ترک شود. این روش سخت است و در درازمدت هم پایدار نمی‌ماند.

روش بهتر این است:

• یا از اول جلوی محرک‌ها را بگیریم تا وسوسه شروع نشود.
• یا لذت حاصل از انجام رفتار منفی را حذف کنیم.

این‌ها را که تا این‌جا گفتم، یک مقدمه بدانید. حالا برگردیم به سؤال اصلی:

چه کارِ آسانی هست که می‌توانیم انجام دهیم تا بعد از توهین یا طرد شدن، کم‌تر رنجیده شویم؟

چند لحظه مکث کنید. با خودتان فکر کنید و به یک تا سه جواب برای سؤال بالا برسید. اصلاً مهم نیست جوابتان درست یا دقیق باشد. زیاد هم سخت نگیرید. فقط یک چیزی بنویسید.

بارش فکری

۱. بعد از هر بار برخورد بد، بلافاصله یک دقیقه زمان بگذاریم (می‌توانیم از تایمر استفاده کنیم) و به احساسات منفی که در وجودمان دارد قیلی‌ویلی می‌رود توجه کنیم و آن‌ها را به شکل‌های فیزیکی (مثلاً تیله‌های رنگی) تجسم کنیم.

۲. بعد از هر بار برخورد بد، بلافاصله یک کار لذت‌بخش انجام دهیم؛ مثلاً یک موزیک گوش بدهیم یا یک غذای خوش‌مزه بخوریم یا عطر خوشبویی را استشمام کنیم.

۳. بعد از هر برخورد بد، بلافاصله لبخندی بزنیم و ۵ نفس عمیق بکشیم تا به مغزمان سیگنال احساس امنیت مخابره کنیم.

۴. یک کانال تلگرام خصوصی برای خودمان درست کنیم و بعد از هر برخورد بد، بلافاصله یک پیام صوتی از حس‌وحالمان ضبط کنیم و در آن کانال بفرستیم. بعدها می‌توانیم بعضی از آن پیام‌ها را دوباره گوش بدهیم. این کار کمک می‌کند خودمان و احساساتمان را بهتر بشناسیم.

۵. بعد از هر برخورد بد، بلافاصله به یکی از دوستان یا نزدیکانمان -که به ما احساس امنیت روانی می‌دهند- پیام بدهیم یا تماس بگیریم و گفت‌وگوی کوتاهی با آن‌ها برقرار کنیم.

این فهرست را می‌شود با موارد دیگری همچنان ادامه داد. هر کدام از این موارد، نقاط قوت و ضعفی دارند. اما می‌شود از برخی از آن‌ها استفاده کرد.

بی‌.جی. فاگ در کتاب عادت‌های خُرد (Tiny Habits) به این مدل عادت‌ها -که احساسات منفی و آزردگی را به احساسات مثبت تبدیل می‌کنند- «عادت‌های مرواریدی» می‌گوید. ایده‌ی این پست را از کتاب او برداشت کردم.

شما ایده‌ی دیگری دارید که در پست اضافه کنم؟ برایم حتی شده در حد ۲۰ کاراکتر بنویسید.

فرض کنید مدیر محصول اکس (توییتر سابق) هستید. ایلان ماسک شخصاً با شما یک جلسه گرفته و گفته که عمیقاً دلش می‌خواهد توییتر فضای بهتری برای کاربران باشد. شما پرسیده‌اید: «منظورتان از “فضای بهتر” چیست؟» و او هم می‌گوید: «می‌خواهم اعصاب آدم‌ها موقع استفاده از توییتر، کم‌تر خُرد شود. می‌خواهم آدم‌ها این‌جا این‌قدر با هم جنگ و دعوا نکنند و مشغول مشت‌زنی نشوند.»

حالا این شما و این اکس!

به نظرتان برای این‌که اکس را جای کم‌دعواتری کنیم و آقای ماسک را هم راضی کنیم، چه کارهایی می‌شود کرد؟ غیر از کاهش نفرت، ایده‌ی دیگری دارید؟ سعی کنید در ذهنتان حداقل به یک ایده‌ی دیگر برسید، بعد پاراگراف بعدی را بخوانید.

• یک استراتژی، حتماً جلوگیری از انتشار نفرت است. ما در این کارگاه، همین استراتژی را انتخاب می‌کنیم.
• یک استراتژی دیگر غیر از جلوگیری از انتشار نفرت، عوض کردن موضوع شبکه اکس است. مثلاً اکس را تبدیل به یک جور لینکدین کنیم؛ شبکه اجتماعی تخصصی کار و کاریابی. یا تبدیل به نی‌نی‌سایت کنیم؛ شبکه مخصوص مادران. موضوعش از این حالت عمومی و آزاد دربیاید و محدودتر شود. برود به سمت موضوعاتی که جنجالی نباشند و مردم بر سر آن‌ها با همدیگر درگیر نشوند.

حالا برویم ببینیم چطور می‌توانیم استراتژی جلوگیری از انتشار نفرت را پیاده‌سازی کنیم.

گام اول: نفرت اینترنتی چیست؟

قبل از هرچیز بیایید ببینیم منظورمان از نفرت اینترنتی چیست.

به نظر شما تعریف نفرت اینترنتی چیست؟ هر وقت حداقل به یک پاسخ در ذهنتان رسیدید، پاراگراف بعدی را بخوانید.

چیزهایی که می‌شود به آن‌ها «نفرت اینترنتی» گفت، شامل این‌هاست:

• پست‌هایی که در آن‌ها به افراد توهین و فحاشی می‌شود
• کامنت‌های حاوی توهین و تخریب دیگران
• پیام‌های خصوصی (دایرکت) ناراحت‌کننده و توهین‌آمیز

در یک کلام: هر پست، کامنت، یا پیام خصوصی که در آن، به شخص یا اشخاصی توهین می‌شود و آن‌ها را تخریب و تحقیر می‌کند، نفرت اینترنتی است. این پیام‌ها را معمولاً کسانی می‌فرستند که به آن‌ها «ترول اینترنتی» می‌گوییم.

مثلاً این‌ها می‌توانند مصداق‌های خوبی از نفرت اینترنتی باشند (با عرض معذرت):

گام دوم: چرا می‌خواهیم نفرت اینترنتی را کاهش دهیم؟

جوابی به نظر خودتان می‌رسد؟ حداقل یک جواب را در ذهنتان در نظر بگیرید، بعد پاراگراف بعدی را بخوانید.

به چند دلیل، می‌خواهیم جلوی گردش نفرت را در شبکه بگیریم:

• نفرت اینترنتی باعث ایجاد حس بسیار بدی در مخاطب می‌شود.
• جلوی شکل‌گیری بحث و گفت‌وگوی سازنده را می‌گیرد. افراد به جای این‌که درباره‌ی موضوع بحث صحبت کنند، گارد می‌گیرند و مشغول دفاع از خودشان می‌شوند.
• نفرت باعث می‌شود خیلی از افراد حرفشان را نزنند و ترجیح بدهند سکوت کنند.

ولی باز هم چرا؟ شاید فکر کنید بدیهی است، اما نه، بدیهی نیست. «این‌که بدیهی است!» یک مغالطه است. جنبه‌ی منفی جلوگیری از انتشار نفرت چیست؟ شما ایده‌ای دارید؟

• جلوگیری از انتشار نفرت، زمینه را فراهم می‌کند که هر وقت از پست و پیام کسی خوشمان نیامد، بگوییم مصداق «نفرت» است و جلویش را بگیریم. به این صورت آزادی بیان نقض می‌شود.
• جلوگیری از انتشار نفرت اینترنتی احتمالاً ریشه‌ی نفرت را از بین نمی‌برد. بلکه فقط باعث می‌شود نفرت از این شکل و صورت کم‌خطرِ اینترنتی، به صورت‌های ناشناخته‌ی دیگری دربیاید و آسیب‌هایش بیش‌تر شود.

خب. حالا تز و آنتی‌تزمان جور شدند. وقت سنتز است. چطور دو دسته استدلال بالا (در تأیید و در رد جلوگیری از انتشار نفرت اینترنتی) را با هم جمع کنیم و به یک ترکیب معتدل برسیم؟ ایده‌ای دارید؟ در ذهنتان حداقل به یک ایده برسید، بعد بروید سراغ پاراگراف بعدی.

اِشکال اول نشان می‌دهد که ما واقعاً نیاز به یک تعریف جامع و مانع از «نفرت اینترنتی» داریم. یعنی جوری باشد که همه‌ی انواع نفرت را شامل شود و چیزی را از قلم نیندازد، و هم چیزهایی را که واقعاً مصداق نفرت نیستند، از تعریف نفرت خارج کند و کاری به آن‌ها نداشته باشد.

این‌جا باید بروید و تحقیق کنید که آیا می‌شود یک تعریف دقیق و پدر و مادر دار از نفرت اینترنتی پیدا کرد یا نه. سرچ کنید. از متخصصان بپرسید. یا اصلاً یک سَری به قوانین پلتفرم رقیب و برادر، فیسبوک بزنید.

فرض کنید بعد از تحقیقات، به تعریف مشخص و روشنی از نفرت رسیده‌ایم و حالا دیگر می‌دانیم دقیقاً چه پیامی مصداق نفرت اینترنتی است و چه پیامی نیست. وقتش است که برویم ببینیم چطور جلوی انتشار این پیام‌های نفرت‌انگیز را بگیریم، یا حداقل کمشان کنیم.

یک لحظه صبر کنید.
اگر کلاً نتوانستید تعریف دقیقی برای نفرت اینترنتی پیدا کنید، چه کار می‌کنید؟ این مسأله را بالأخره باید یک جوری حل کرد. ایده‌ای دارید؟

احتمالاً چاره‌ای نیست جز اجرا کردن همان ایده‌ی همیشگی: هیأت منصفه! همان کاری که اغلب پلتفرم‌ها انجام می‌دهند.

گام سوم: بارش فکری

بارش فکری قوانین ساده‌ای دارد. هر ایده و راه‌حلی که به ذهنتان می‌رسد، بدون قضاوت، بدون نقد، ثبت کنید. همه را بنویسید.

شما بارش فکری کنید. حداقل ۳ ایده در ذهنتان در نظر بگیرید. بعد بقیه‌ی متن را بخوانید.

ایده‌هایی که به ذهن من رسیدند این‌ها بودند:

1. ممنوع کردن ارسال الفاظ مشخص و توهین‌آمیز.
2. استفاده از AI برای تشخیص جملات نفرت‌انگیز و ممنوع کردن آن‌ها.
3. رتبه‌بندی و امتیازدهی به حساب‌های کاربری با کمک AI و shadow ban کردن اکانت‌های ترول.
4. امکان ریپورت «کاربرِ بی‌ادب».
5. کوچک نمایش دادن و کم کردن ارزش منشن‌ها و تأکید بر اهمیت خود پست‌ها؛ مشابه اینستاگرام.
6. عدم امکان منشن گذاشتن بیش از ۳ حلقه.
7. بالا بردن اهمیت صفحه شخصی کاربران. طراحی رفتار کاربران به سوی جذاب‌سازی صفحه شخصی‌شان، به جای گفت‌وگو با دیگران.
8. احراز هویت کامل از همه‌ی کاربران.
9. خود اکس به صورت منظم به کاربران نوتیفیکیشن بدهد و آداب مکالمه‌ی صحیح را یادآوری کند.

گام چهارم: ارزیابی ایده‌ها

ایده	مزیت	عیب
ممنوع کردن ارسال الفاظ مشخص و توهین‌آمیز.	به لحاظ فنی خیلی ساده است.	– کلمات دستکاری شده (مثل «ف**حـش») از قلم می‌افتند. – کلماتی که بدون قصد توهین استفاده می‌شوند (مثلاً کاربرد علمی دارند) سانسور می‌شوند. – به تدریج در گذر زمان، کلمات جدیدی برای اشاره به فحش اینترنتی ابداع می‌شوند.
استفاده از AI برای تشخیص جملات نفرت‌انگیز و ممنوع کردن آن‌ها.	چندین فاکتور را برای تعیین توهین‌آمیز بودن جمله در نظر می‌گیرد و ضریب خطای کم‌تری دارد.	– مزیت رقابتی سیستم از دست می‌رود. کاربران به شبکه‌هایی مهاجرت می‌کنند که بتوانند راحت حرف بزنند. – پیچیدگی فنی بالایی دارد. یادگیری ماشین برای تشخیص توهین در جملات، کار پیچیده‌ای است. – کاربران به تدریج راه‌هایی برای دور زدن پیدا می‌کنند.
رتبه‌بندی و امتیازدهی به حساب‌های کاربری با کمک AI و shadow ban کردن اکانت‌های ترول.	– تمرکز را بر کاربر می‌گذارد، نه پیام. کاربرهای بدسابقه محدود می‌شوند. ضریب خطای کم‌تری دارد. – جلوی پیام‌های خصوصی نفرت‌آمیز را هم می‌گیرد.	کاربرهایی که سابقه‌ی خوبی دارند، راحت‌تر می‌توانند توهین کنند.
امکان ریپورت «کاربرِ بی‌ادب».	پیچیدگی فنی ندارد.	هر ساعت تعداد بسیار زیادی ریپورت به سیستم وارد می‌شود و هزینه بالایی را تحمیل می‌کند.
کوچک نمایش دادن و کم کردن ارزش منشن‌ها و تأکید بر اهمیت خود پست‌ها؛ مشابه اینستاگرام.	راهبرد سلبی نیست و محدودیت و ممنوعیتی اعمال نمی‌کند.	– ساختار شبکه را تغییر می‌دهد و مزیت رقابتی آن را از بین می‌برد. – هزینه‌ی بالایی دارد. – همچنان می‌توان نفرت را منتقل کرد.
عدم امکان منشن گذاشتن بیش از ۳ حلقه.	این هم راهبرد سلبی نیست و ایجابی است.	– مزیت رقابتی شبکه را از بین می‌برد و آن را به یک بلاگ تبدیل می‌کند. – کاربران، بحث‌های نفرت و توهین را به دایرکت یا جاهای دیگر خواهند برد (چون بحث شروع شده و باید تمام شود؛ اثر زیگارنیک).
بالا بردن اهمیت صفحه شخصی کاربران. طراحی رفتار کاربران به سوی جذاب‌سازی صفحه شخصی‌شان، به جای گفت‌وگو با دیگران.	مشابه قبلی، سلبی نیست.	اکس را به چیزی شبیه به نسخه قدیمی فیس‌بوک تبدیل می‌کند. جذابیت شبکه از بین می‌رود.
احراز هویت کامل از همه‌ی کاربران.	دولت‌ها خیلی دوستش خواهند داشت!	خیلی از کاربران اصلاً خوششان نمی‌آید. چون مجبور به خودسانسوری می‌شوند. به شبکه‌های دیگر مهاجرت خواهند کرد.
خود اکس به صورت منظم به کاربران نوتیفیکیشن بدهد و آداب مکالمه‌ی صحیح را یادآوری کند.	محدودیتی ایجاد نمی‌کند و اخلاق‌مدارانه است.	– در میان‌مدت اثرش را از دست می‌دهد. – خیلی از افراد اصلاً اهمیتی نمی‌دهند و کار خودشان را می‌کنند.

از بین ایده‌های بالا، شاید بهترین‌شان همان سومی باشد: رتبه‌بندی و امتیازدهی به کاربران به کمک AI و تشخیص و محدود کردن اکانت‌های ترول (که امتیاز پایینی می‌گیرند).

این ایده، هم‌اکنون هم به شکل خاصی در حال اجراست. با این حال، احتمالاً شبکه‌ی اکس تمایلی ندارد که جلوی نفرت و توهین را بگیرد. بلکه بیش‌تر سیاستش را جوری انتخاب کرده که فقط محتوای مجرمانه‌ی صریح (مثلاً ترویج مواد مخدر، خودکشی، خشونت و برهنگی)، محدود شود.

شاید به عنوان یک Add-on یا یک Setting اختیاری، بشود این قابلیت را برای کاربران عرضه کرد که هرکسی شخصاً تمایل داشت، پیام‌های ترول‌ها برایش نامرئی شود و از نفرت، ایمن بماند.